Błąd
  • Błąd podczas ładowania danych z kanału informacyjnego

Tarczyca

Jod radioaktywny wyleczy nadczynność tarczycy

Jod promieniotwórczy pomoże w leczeniu łagodnych zmian w tarczycy. Terapia jest bezpieczna, skuteczna i dobrze tolerowana przez pacjentów. Na czym polega jej działanie mówi prof. Bożena Birkenfeld, kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej SPSK1 PUM w Szczecinie, członkini Zarządu Polskiego Towarzystwa Medycyny Nuklearnej.

 Pani Profesor, czym jest tarczyca i gdzie się znajduje?         

Tarczyca to niewielki gruczoł dokrewny, który mieści się u podstawy szyi, tuż pod krtanią. Kształtem przypomina motyla. Podstawową funkcją tego narządu jest produkcja hormonów, a także ich magazynowanie i uwalnianie do krwi (93 proc. całkowitej produkcji tarczycy stanowi hormon o nazwie tyroksyna T4).

Za co odpowiadają hormony tarczycy?

Hormony tarczycy mają kluczowy wpływ na prawidłowy metabolizm organizmu i są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania wszystkich tkanek i narządów. Regulują one między innymi przemiany energetyczne oraz wytwarzanie ciepła i utrzymywanie prawidłowej temperatury ciała. Stężenie hormonów tarczycy we krwi ma bezpośredni wpływ na zdrowie i samopoczucie.

Na co zwykle choruje tarczyca?

Najczęstszą chorobą tarczycy jest nadczynność, czyli wydzielanie hormonów ponad ilości, których potrzebuje organizm. Nadczynność tarczycy, nazywana hipertyreozą, występuje najczęściej w postaci wola guzkowego i choroby Gravesa-Basedowa. U dorosłych częstość występowania nadczynności tarczycy szacuje się na około 2 proc. populacji, u dzieci występuje ona 10-15-krotnie rzadziej. Ryzyko i przyczyny rozwoju nadczynności tarczycy zależą od: wieku, dostępności jodu i predyspozycji genetycznych. Nadczynność tarczycy jest rozpoznawana aż pięciokrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Jakie objawy powinny skłonić do wizyty u lekarza

To między innymi: częste uczucie gorąca i wzmożona potliwość, nerwowość, niepokój, rozdrażnienie, drżenie rąk, chudnięcie pomimo zwiększonego apetytu, częste biegunki, osłabienie siły mięśniowej, wypadanie włosów, wytrzeszcz oczu lub podwójne widzenie, zaburzenia miesiączkowania i niepłodność. Czasami  wyczuwa się  guzek lub zgrubienie na szyi.

Jak leczyć choroby tarczycy?

Nadczynność tarczycy można leczyć farmakologicznie czyli długotrwale przyjmować tabletki. W niektórych wypadkach możliwa jest terapia chirurgiczna. Warto wiedzieć, że bezpieczne i skuteczne oraz stosunkowo mało obciążające dla pacjenta jest także leczenie radioizotopowe. Taki rodzaj leczenia przeprowadza się w zakładach medycyny nuklearnej, które najczęściej zlokalizowane są przy dużych szpitalach.

Na czym polega terapia radioizotopowa?

To terapia z zakresu medycyny nuklearnej. W leczeniu wykorzystuje się radioizotop jodu131I, który gromadzi się w guzkach lub miąższu tarczycy i dzięki emitowanemu promieniowaniu stopniowo eliminuje komórki produkujące nadmierną ilość hormonów. Dodatkowym skutkiem leczenia jodem promieniotwórczym jest zmniejszenie wielkości całego gruczołu tarczycowego.

Jak wygląda lekarstwo?

Jod radioaktywny 131I podawany jest w kapsułce o typowej wielkości i kształcie. Ze względu na emitowane promieniowanie przechowuje się go w specjalnych ołowianych pojemnikach. 131I jest lekiem produkowanym i przywożonym do zakładów medycyny nuklearnej w dawkach zamawianych indywidualnie dla każdego pacjenta, na podstawie wcześniej wykonanych badań i zakwalifikowania do terapii przez lekarza specjalistę. Pacjent przed leczeniem jodem promieniotwórczym ma dokładnie badaną tarczycę, aby wykluczyć inne choroby.

Czy to kosztowna i trudno dostępna terapia?

Terapia jodem promieniotwórczym 131I w nadczynności tarczycy lub wolu guzkowym jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowa (NFZ). Decyzję o leczeniu radioizotopowym lub operacyjnym podejmuje się wtedy, gdy leczenie farmakologiczne nie pomaga lub jest niewystarczające. To, który sposób leczenia zostanie zastosowany, zależy w dużym stopniu od decyzji samego pacjenta: czy woli połknięcie kapsułki z jodem radioaktywnym i powrót do domu, czy z jakiegoś powodu zdecyduje się na operację pod narkozą i pobyt w szpitalu. Diagnostyka, podanie radiojodu i opieka nad pacjentem przez rok od podania dawki preparatu z 131I są prowadzone na podstawie kontraktu danego ośrodka z NFZ, dlatego zakwalifikowany do terapii pacjent podlega leczeniu bezpłatnie.

Co się dzieje z 131I po przyjęciu dawki preparatu?

Duża część izotopu promieniotwórczego zostaje wychwycona przez tarczycę i pozostaje tam aktywna przez kilka tygodni. Część podanej dawki radiofarmaceutyku w ciągu pierwszych kilku dni od leczenia 131I wydala się wraz z moczem, potem i kałem.

Czy promieniowanie od przyjętej dawki jest bezpieczne dla otoczenia? Czy trzeba się izolować?

Po podaniu dawki terapeutycznej 131I pacjent wraca do domu w tym samym dniu, nie musi pozostawać w szpitalu. Podana dawka jodu jest na tyle duża, że leczy tarczycę, a na tyle mała, że nie zagraża otoczeniu. Jest to inna sytuacja niż podanie tzw. dużej dawki 131I jaką stosuje się w przypadku raka tarczycy. Wtedy pacjent musi pozostawać w szpitalu na specjalnym oddziale przez kilka dni. Promieniowanie od przyjętej dawki nie zagraża choremu, ani nie zagraża osobom z bliskiego otoczenia pacjenta, pod warunkiem stosowania się do zaleceń lekarskich.

Jak należy dbać o siebie podczas terapii 131I?

W ciągu pierwszych dwóch-trzech dni po podaniu dawki jodu promieniotwórczego zaleca się zwiększenie ilości przyjmowanych płynów i staranne dbanie o higienę osobistą. Większość jodu radioaktywnego opuszcza organizm  w ciągu dwóch-trzech dni. Można prowadzić normalny tryb życia - pracować zawodowo, zajmować się pracami w gospodarstwie domowym, chodzić na spacery, robić niezbędne zakupy. Jedynym ograniczeniem jest unikanie przez kilka dni bliskich długich kontaktów (na przykład spania w jednym łóżku) z kobietami w ciąży oraz małymi dziećmi. Można przebywać w tym samym mieszkaniu, ale najlepiej w innym pomieszczeniu.

Jak sprawdza się skuteczność leczenia?

Po podaniu dawki leczniczej 131I wykonuje się badania kontrolne, które pomagają ocenić skuteczność leczenia. Pierwsze badanie kontrolne odbywa się w okresie od jednego do trzech miesięcy po zastosowanym leczeniu, następne badania kontrolne wykonywane są po kolejno po 6 i 10 miesiącach. W razie potrzeby terapię radiojodem można powtórzyć.

Czy są jakieś odległe skutki przeprowadzonej terapii 131I?

Terapię jodem promieniotwórczym u pacjentów z łagodnymi chorobami tarczycy (nadczynność, wole wieloguzkowe) wykonuje się na całym świecie od około 70 lat. Przeprowadzone badania i obserwacje długoletnie leczonych pacjentów nie wykazały niekorzystnych odległych skutków tej terapii. Trzeba pamiętać, że leczy się osobę, która ma problem zdrowotny i że każdy z możliwych sposobów leczenia obarczony jest jakimiś ograniczeniami. Leczenie jodem ma ich stosunkowo niewiele w porównaniu z innymi metodami terapii.

Rozmawiała: Marta Sułkowska